Δύο Κείμενα
για τον Αγαπημένο
David Lynch
Ο Αλέξανδρος Κώτσης και ο Μιχάλης Νικολίτσης αποχαιρετούν τον μοναδικό David Lynch, ο οποίος έφυγε από τη ζωή την περασμένη Τετάρτη, 15 Ιανουαρίου 2025, σε ηλικία 79 ετών.
Όσοι με γνωρίζουν καλά, αλλά και αρκετοί που με ξέρουν απλώς, γνωρίζουν πολύ καλά την επίδραση και τη σημασία που είχε, έχει και θα έχει ο David Lynch και το πολύπλευρο και πολυεπίπεδο έργο του στη ζωή μου, αλλά και στην κουλτούρα μου και τις αναζητήσεις μου σε σχέση με την τέχνη και κυρίως τον κινηματογράφο και τη μουσική, τέχνες στις οποίες κατεξοχήν διέπρεψε. Ξέρουν πολύ καλά ότι ο David Lynch και το Twin Peaks είναι κάτι για το οποίο μπορώ να μιλάω παθιασμένα για ώρες, για να “προσηλυτίσω” νέους εραστές του έργου του. Με δυο λόγια, ο David Lynch έχει τεράστια επιρροή στην προσωπικότητά μου, στο ποιος είμαι δηλαδή. Μέχρι και υπερβατικό διαλογισμό διδάχθηκα, επειδή έμαθα σχετικά από εκείνον.
Η αλήθεια είναι ότι πέρα από τον “χαβαλέ”, την ανοικτότητα, τα λογοπαίγνια (άλλοτε πνευματώδη και άλλοτε πάλι παντελώς όχι) μεγάλωσα ως ένα αρκετά κλειστό παιδί “σάντουιτς” που έψαχνε και αναζητούσε μαγικές διεξόδους από την καθημερινότητα μέσα από τη φαντασία, την οποία όμως δεν φρόντισα να μετουσιώσω σε κάτι άλλο, πιθανότατα γιατί δεν είχα τα ανάλογα ταλέντα. Δεν θέλω να γίνει αυτοαναφορικό αυτό το κείμενο, απλά θέτω αυτό που πιστεύω ότι ήταν το πλαίσιο για να με μαγέψει τόσο πολύ το έργο του David Lynch.
Ήμουν κάτι λιγότερο από 14 ετών όταν έπεσε το μάτι μου στο πρόγραμμα της τηλεόρασης το 1991 και είδα μια σειρά με παράξενο τίτλο στην ΕΡΤ. Οι γονείς μου, δεν το θυμούνται, αλλά δε με άφησαν να τη δω. Παρόλα αυτά, κατάφερα και είδα τότε κάποια επεισόδια αποσπασματικά και φυσικά στα μουλωχτά. Αργότερα, λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας ή λίγο πριν, είδα την πρώτη σεζόν στο SevenX (θρυλικό κανάλι). Ενδιάμεσα είχε μπει στη ζωή μου και το Wild at Heart και η ταινία Twin Peaks (prequel της σειράς), αλλά και το Lost Highway, που το είχα δει στο αγαπημένο μου Άλφαβιλ (το οποίο λίγα χρόνια αργότερα στάθηκε η αφορμή για να γνωρίσω τη μετέπειτα σύντροφο της ζωής μου). Και μετά όλα πήραν τον δρόμο τους και άρχισα να καταβροχθίζω όλες τις ταινίες του μανιωδώς. Έκτοτε, τις βλέπω και τις ξαναβλέπω και τις ξαναβλέπω.
Είναι ο μοναδικός σκηνοθέτης του οποίου ταινία έχω δει σε πρεμιέρα στον κινηματογράφο αλλά και τις 2 επόμενες μέρες, περί Mulholland Drive ο λόγος. Το 2017, κι αφού είχα δει το Twin Peaks 5-6 φορές, ήδη τότε, ο David Lynch κράτησε την υπόσχεσή του για τα 25 χρόνια μετά και επανήλθε. Και πραγματικά, εκείνο το καλοκαίρι, ήμουν τόσο ευτυχισμένος, από το τόσο απλό πράγμα, απλοϊκό ίσως για κάποιους, ότι δηλαδή περίμενα κάθε Δευτέρα πρωί να δω το καινούριο επεισόδιο λίγο μετά την προβολή του στην Αμερική! Και όλη την εβδομάδα είχα προσμονή και αδημονία σαν να ήμουν παιδί μικρό, για το επόμενο! Και μιλούσα διαρκώς γι’ αυτό, το σκεφτόμουν, το βίωνα! Βουτούσα μέσα του, βυθιζόμουν στον μαγικό του κόσμο, διάβαζα θεωρίες, ανέπτυσσα θεωρίες, ανέλυα τις πιθανές εξηγήσεις, σαν να ήμουν εγώ ο Κούπερ! Αλλά δεν είμαστε ο Κούπερ εμείς τελικά, αν το καλοσκεφτείς; Ναι, αν το καλοσκεφτείς ο καθένας μας είναι ο Κούπερ.
Και μέσα στις γιορτές άρχισα να ξαναβλέπω το Twin Peaks για ένατη φορά και όχι μόνο αυτό, αλλά έβαλα στο τριπάκι και τους γονείς μου και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό, γιατί τους αρέσει.
Πάντα είχα μια περίεργη αίσθηση ότι κάπως θα γινόταν και κάπου, κάποτε, θα τύχαινε να τον γνώριζα. Ίσως επειδή αισθανόμουν σαν να τον γνώριζα, τόσο συχνά και τόσο βαθιά που βυθιζόμουν - και βυθίζομαι - στον κόσμο του. Για όλα αυτά, και για πολλά άλλα, από χθες αισθάνομαι, όπως, είμαι σίγουρος, και εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι στον κόσμο, ότι έχασα έναν άνθρωπο που τον γνώριζα και τον αγαπούσα, έναν δικό μου άνθρωπο. Κι αυτό σημαίνει ότι αυτός ο άνθρωπος, που άγγιξε τόσους πολλούς, χωρίς καν να μας γνωρίζει, ήταν και θα είναι για πάντα πραγματικά σπουδαίος. Σε ευχαριστώ για όλα Maestro. Καλό ταξίδι στο φως.
Αλέξανδρος Κώτσης
Όταν τον Σεπτέμβριο του 1997, σε ηλικία 21 ετών, ξεκινούσα για τις σπουδές μου στο Λονδίνο στις αποσκευές μου είχα και μια βιντεοκασέτα του Lost Highway, που είχε προβληθεί στους κινηματογράφους λίγους μήνες πριν. Είχα πάει στο σινεμά και είχα δει την ταινία, αλλά ήταν τέτοια η γοητεία της, αλλά και το... μπέρδεμά της που απαιτούσε άμεσα rewatch(es). Δεν δυσκολεύτηκα καθόλου να πείσω τους μελλοντικούς μου συγκατοίκους και για τα δύο -και για την γοητεία της αλλά και για την ανάγκη επαναληπτικών θεάσεων- οπότε βρεθήκαμε ως τα Χριστούγεννα εκείνου του Χειμώνα να βλέπουμε τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα την ιστορική, όπως αποδείχτηκε, ταινία του David Lynch.
Προσπαθώντας εμμονικά να λύσουμε το σεναριακό μυστήριο της "Χαμένης Λεωφόρου", ανεβοκατεβήκαμε αμέτρητες φορές τα σκοτεινά χιλιόμετρά της και εντέλει καταλήξαμε όμηροι του μυστηριώδους κόσμου της, στο πλευρό του τραγικού ήρωα Fred και ερωτευμένοι με τη σαγηνευτική Patricia Arquette, και στις δύο εκδοχές της. Κι όταν δεν βλέπαμε την ταινία, ακούγαμε το καταπληκτικό soundtrack... "Αρρώστια!", είχε μια φορά αναφωνήσει η φίλη μας Μαρία, "έλεος πια, τι έχετε πάθει με αυτήν την ταινία!". Δεν είχαμε πάθει τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από το να οικειοθελώς εγκλωβιστούμε μέσα στις χοντρές κόκκινες κουρτίνες του μαέστρου David Lynch, να αιωρούμαστε σαν υπνωτισμένοι μέσα στο μοναδικό καλλιτεχνικό του σύμπαν. Ο Lynch ήταν ένας από τους λίγους, το προαισθανόμουν τότε, το μακρινό 1997, είμαι βέβαιος τώρα, το σκληρό 2025.
Λίγο πριν τελειώσω τις σπουδές στην Αγγλία, σε ένα από τα τελευταία μου ταξίδια προς Ελλάδα, βρέθηκα αρκετά νωρίτερα από την πτήση μου στο αεροδρόμιο και για να σκοτώσω τον χρόνο αναμονής μου χάζευα βιβλία στο W.H. Smith. Το μάτι μου έπεσε σε ένα βιβλίο για τον David Lynch, κάτι σαν βιογραφία αλλά δεν είμαι σίγουρος, και άρχισα να το διαβάζω. Σεβόμενος τον φοιτητικό κανόνα που λέει πως δεν φτάνεις ποτέ στο αεροδρόμιο για Ελλάδα έχοντας μαζί σου χρήματα (τα έχεις τελειώσει όλα και σου έχουν μείνει μόνο για τα εισιτήρια του underground), δεν μπορούσα να το αγοράσω. Βρήκα μια πολυθρόνα και άραξα. Είναι η στιγμή που θα έλυνα (;) το μυστήριο του Lost Highway. Σας γράφω αυτά που είχα διαβάσει, στο περίπου, όπως τα θυμάμαι σχεδόν 25 χρόνια μετά: "Μην ψάχνετε να βάλετε το σενάριο σε μια σειρά και μην προσπαθήσετε να τα εξηγήσετε όλα. Ένας φίλος μου είχε την ιδέα να κάνω τα όνειρά μου ταινία και αυτό έκανα. Υπάρχει βέβαια μια συνοχή και ερμηνεία, αλλά είναι πολύ αφαιρετικά και δεν έχουν τόση σημασία."
Την αληθινή μαγεία δεν μπορείς να την αγγίξεις ούτε να την εξηγήσεις, δεν χρειάζεται τα κάνεις τούτα για να την νιώσεις. Την αληθινή μαγεία την κοιτάς με γουρλωμένα μάτια και αφήνεσαι στην υπνωτιστική αιώρηση ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό. Αυτός ήταν ο David Lynch στο Lost Highway, αυτός ήταν ο David Lynch γενικώς. Ένας μάγος της εικόνας και της τέχνης, που όμοιός του δεν θα ξαναγίνει.
Μιχάλης Νικολίτσης
