Η Τέχνη του να ακούς Μουσική
Στις 26 Ιουλίου του 2018 το Υπόγειο πλημμύρισε από μια τρελή Καλοκαιρινή καταιγίδα. Ανάμεσα στα πολλά πράγματα που τα... πήρε το ποτάμι και καταστράφηκαν, ήταν και κάποιοι δίσκοι μου, αυτοί που ήταν στα κάτω ράφια. Στα κάτω ράφια είχα τους δίσκους των 60's και 70's. Τους περισσότερους τους είχα αγοράσει όταν πήγαινα Δημοτικό και Γυμνάσιο. Ήταν σχεδόν άθικτοι, διατηρημένοι άψογα για 30 χρόνια. Τα βινύλια μέσα δεν έπαθαν τίποτα, όμως τα εξώφυλλα... έγιναν σκόνη. Με θυμάμαι να τα στεγνώνω με το πιστολάκι. Σε μια φάση έβαλα τα κλάματα. Λίγες μέρες πριν, όμως, είχε συμβεί η ανείπωτη τραγωδία στο Μάτι. Σκούπισα τα δάκρυά μου σχεδόν με ντροπή και συνέχισα μηχανικά να στεγνώνω τα χαρτόνια. Από τότε δεν ξαναθρήνησα για τα εξώφυλλα των δίσκων μου που χάλασαν, αλλά -χωρίς να το καταλάβω και σιγα-σιγά- σταμάτησα να συλλέγω δίσκους και cds, κάτι που έκανα μανιωδώς από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Και άρχισα να ακούω μουσική διαφορετικά, αποφεύγοντας ασυνείδητα σαν από τραύμα το φυσικό format...
Ανήκω στη γενιά που έζησε την περίφημη τεχνολογική επανάσταση των 90’s-00’s εν τη γενέσει της. Ήμουν γύρω στα 20, όταν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές με τα περίφημα Windows τους μπήκαν σε κάθε σπίτι. Και τα Παράθυρα άνοιξαν για τα καλά και διάπλατα, όταν έκανε δειλά-δειλά την εμφάνισή του και το internet. Το διαδίκτυο, μας έλεγαν τότε, σε μεταφέρει όπου θες με μία μαγική σύνδεση, με ένα απλό κλικ. «Θα μπορείς για παράδειγμα να επισκεφτείς το Λούβρο ή να ανέβεις το Έβερεστ από την καρέκλα του γραφείου σου», θυμάμαι να μας λέει ένας εισηγητής σε ένα σεμινάριο υπολογιστών που είχα παρακολουθήσει τότε. Το 1996, αν θυμάμαι καλά.
Στο Λούβρο δεν πήγα ούτε το Έβερεστ ανέβηκα, αλλά ύστερα από πολύ λίγα χρόνια άρχισα να κατεβάζω μουσική από το Napster και το Limewire και να γλιτώνω 20ευρα σε δίσκους που δεν ήμουν σίγουρος πως θα μου αρέσουν. Κι έπαψα γενικώς να αγοράζω albums για ένα-δύο κομμάτια, μπορούσα πια να έχω πρόσβαση σε αυτά μέσω του σκληρού μου δίσκου. Το 2005 τρεις τύποι δημιούργησαν μια νέα εφαρμογή και έκαναν τα πράγματα ακόμα πιο απλά και εύκολα, για την ακρίβεια εφηύραν ένα όχημα που ήταν καταδικασμένο να αλλάξει τα πάντα στον τρόπο που θα καταναλώνουμε στο μέλλον τη μουσική και την ψυχαγωγία γενικώς. Ο Steve Chen, o Chad Hurley και ο Jawed Karim έφτιαξαν το YouTube.
Σύντομα άκουγα ολοκαίνουρια τραγούδια τη στιγμή που έβγαιναν και δεν χρειαζόταν να τα αγοράσω ούτε καν να τα κατεβάσω ούτε φυσικά να ξεροσταλιάζω πάνω από το ραδιόφωνο για να τα ακούσω. Αλλά και παλιότερα τραγούδια, τραγούδια που είχα στη φυσική τους μορφή είτε σε βινύλιο είτε σε cd, δεν έμπαινα στον κόπο να τα τοποθετήσω στον player ή στο πικάπ, τα έβαζα στο YouTube. Ύστερα, όμως, από κάνα-δυο χρόνια συνειδητοποίησα πως άκουγα σχεδόν πάντα μουσική καθιστός και κοιτώντας μια οθόνη και πως είχα αρχίσει να «εκπαιδεύομαι» στο να ακούω μεμονωμένα κομμάτια και όχι ολόκληρους δίσκους. Είχα αρχίσει να νοσταλγώ τα 20ευρα που έδινα για να αγοράσω ένα cd ή ένα δίσκο και είχε αρχίσει να μου λείπει το παρελθόν γενικώς… Και χωρίς πολλά-πολλά, επέστρεψα άνευ όρων, αύτανδρος, στη ζεστή αγκαλιά του.
Όπως ανάφερα στην αρχή, έζησα την τεχνολογική επανάσταση του 21ου αιώνα εν τη γενέσει της, στα 20 μου. Πάει να πει πως έζησα και θυμάμαι και το πριν. Το υπέροχο πριν. Τότε που πήγαινα κάθε Σάββατο πρωί στο Metropolis στην Πανεπιστημίου και στον Ζαχαρία και στο 7+7 στο Μοναστηράκι και έπαιρνα δίσκους, κάθε λογής και κάθε εποχής, ανακαλύπτοντας κάθε φορά νέους απέραντους μουσικούς κόσμους. Που μετά τα ψώνια μου καθόμουν σε μια καφετέρια στα Εξάρχεια και άνοιγα τα εσώφυλλα και διάβαζα τις σημειώσεις και τους στίχους. Κι ύστερα έπαιρνα το λεωφορείο και γύριζα σπίτι, έμπαινα με τις σακούλες στο σαλόνι κλείνοντας πίσω μου την πόρτα, σαν να έλεγα στους γονείς μου και στον αδερφό μου «μην ενοχλείτε» και άκουγα τα λάφυρά μου, σε μια διαδικασία μυσταγωγικής ψυχαναγκαστικής ιεροτελεστίας, κομμάτι-κομμάτι, λέξη-λέξη, νότα-νότα. Και μετά τα έλεγα στους φίλους μου –«μαλάκα πήρα ένα δίσκο που θα σ’αρέσει πολύ, Ξύλινα Σπαθιά λέγονται, να στον γράψω σε κασέτα να τον ακούσεις», «φίλε βρήκα επιτέλους το Absoloutely Live των Doors, έλα το Σάββατο να τον ακούσουμε». Και μαζευόμασταν 3-4 φίλοι το Σάββατο στο σπίτι μου για να ακούσουμε μουσική, στο ξαναγράφω για να το καταλάβεις «μαζευόμασταν 3-4 φίλοι το Σάββατο στο σπίτι μου για να ακούσουμε μουσική». Μόνο γι’αυτό. Ολόκληρους δίσκους. Η μουσική στη μέση και γύρω-γύρω εμείς.
Πρόλαβα την εποχή που το να αγοράζεις δίσκους και cds δεν ήταν ένα εκκεντρικό σπορ, στο οποίο επιδίδονται μονάχα κάτι περίεργοι συλλέκτες από άλλη εποχή. Πρόλαβα την εποχή που στα δισκάδικα σχηματίζονταν ουρές και κάθε σπίτι είχε τη δισκοθήκη του. Οκέι, εγώ μάζευα βινύλια και cds σαν τον τρελό -σαν το παιδάκι στο ανέκδοτο με τα ροζ μπαλάκια αν το ξέρεις- αλλά και όλοι μου οι φίλοι και οι γνωστοί κάποιους δίσκους που τους άρεσαν πολύ θα τους αγόραζαν. Και θα τους άκουγαν ολόκληρους με προσοχή.
Ναι, τα πρόλαβα αυτά. Και τις κασέτες πρόλαβα και το «rec+play» στο κασετόφωνο που έγραφα τα τραγούδια που μου άρεσαν από το ραδιόφωνο. Τη «Σερενάτα» της Αρλέτας την περίμενα να την πετύχω κάθε απόγευμα για δυο-τρεις μήνες - θυμάμαι ακόμα και σήμερα, 35 χρόνια μετά, τη στιγμή που μπήκε στο ραδιόφωνο το τραγούδι και έτρεξα να πατήσω τα δύο μαγικά κουμπιά, από τη λαχτάρα μου "σκότωσα" και τρία παικτάκια Subbuteo που είχα στο πάτωμα.
Τα θυμάμαι όλα αυτά τα ρομαντικά, αλλά δεν είμαι τόσο... boomer όσο φαίνομαι. Δέχομαι και ακολουθώ τη νέα εποχή, καταλαβαίνω τους νέους τρόπους ακρόασης της μουσικής και της επαφής μαζί της. Τα παιδιά μου έφτασαν πια στην εφηβεία και, χωρίς καμία πατρική... ανησυχία, τα παρατηρώ να ακούν μουσική μέσα από μεμονωμένα tracks στο YouTube ή στο spotify. Πριν κάνα δυο χρόνια τους εξηγούσα για αρκετή ώρα την έννοια του album, του δίσκου ολόκληρου δηλαδή, και τα είδα ζοριστήκανε λίγο. Όταν εντέλει το concept κατεχωρήθη στο μυαλό τους, ένιωσα μια ανακούφιση σαν πατέρας. Όχι, όμως, ότι σκοπεύω να κατευθύνω τις μουσικές που θα ακούνε ούτε και τον τρόπο που θα συμβαίνει αυτό. Ξέρω πως όλα έχουν αλλάξει, αλλά τελικά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Έχω καταλήξει πως "η τέχνη του να ακούς μουσική" μπορεί να λάβει χώρα παντού, ανά πάσα στιγμή και κάτω από αμέτρητες συνθήκες. Οι ιδανικές τέτοιες, διαφέρουν για κάθε άνθρωπο. Μπορείς να ακούσεις μουσική μόνος σου στο σαλόνι σου, εσύ, οι δίσκοι σου και το πικάπ που γυρίζει. Μπορείς να ακούσεις μουσική και από cd, από κασέτες ή από το ραδιόφωνο. Μπορείς να ακούσεις μουσική από το YouTube, από το spotify, από το bandcamp και από την Apple. Μπορείς να ακούσεις μουσική από μικρά ηχεία ή από ηχεία κτήνη ή από ακουστικά. Μπορείς να ακούσεις μουσική από το κινητό σου την ώρα που περπατάς ή τρέχεις ή κάνεις μπάνιο. Μπορείς να ακούσεις μουσική όταν πλένεις πιάτα ή σιδερώνεις. Μπορείς να ακούσεις μουσική στο αμάξι, στο μπαρ, στην ταβέρνα. Μπορείς να ακούσεις μουσική παντού και πάντα. Και αυτό είναι -στο τέλος της ημέρας και της αιωνιότητας- που την κάνει τόσο μαγική και παντοτινή.
