Album Stories (49)
Τραπεζάκια Έξω
Διονύσης Σαββόπουλος
* Το παρακάτω άρθρο του Μιχάλη Νικολίτση πρωτοδημοσιεύτηκε στο μουσικό site Sounds Greek to me. Μια σελίδα που εξερευνά το ελληνικό τραγούδι απ άκρη σ άκρη, χωρίς στεγανά, συμπλέγματα και δηθενιες...
Ήρθε λοιπόν η ώρα (μου) να γράψω για τα “Τραπεζάκια Έξω” του Διονύση Σαββόπουλου, του δίσκου που (σχεδόν) όλοι λένε πως “είναι ο τελευταίος του καλός δίσκος, μετά τέλειωσε ο Νιόνιος - ξεπουλήθηκε και δίσκο της προκοπής δεν ξανάβγαλε”. Εν πολλοίς, συμφωνώ. Καιρό ήθελα να γράψω, λοιπόν, γι’αυτό το ακαριαία ιστορικό άλμπουμ, αλλά -τώρα που γράφω αυτές τις λέξεις το συνειδητοποιώ- για κάποιον μυστήριο λόγο/φόβο το απέφευγα. Με αφορμή την επίσκεψή μου στο αγαπημένο “Sounds Greek to me”, παίρνω εντέλει το θάρρος και αράζω σε ένα τραπεζάκι. Έξω...
Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1983 και, αν και μόλις 7 χρονών, αισθάνομαι πως τον έζησα στην εποχή του. Κι αυτό, διότι οι γονείς μου είχαν τον Νιόνιο κορώνα στο κεφάλι τους, τον άκουγαν ολημερίς κι ολονυχτίς, με νανούριζαν με τη “Θάλασσα Μικρή” και με το “Φύσα Αγέρι” και με χόρευαν με τη “Συννεφούλα” και τη “Θεία Μάρω”. Όταν, λοιπόν, προσγειώθηκε στο πικάπ του σαλονιού το “Τραπεζάκια Έξω” έμεινε εκεί για μήνες. Και όχι μόνο αυτό, το αγόρασαν και σε κασέτα για να τον ακούμε στο αμάξι. Κανονική πλύση εγκεφάλου... Ξέρω απ’έξω όλους τους στίχους των 11 τραγουδιών, έχουν καταχωρηθεί στη μνήμη μου από τότε και δεν έχoυν “ξεγραφτεί” ποτέ.
Το 1981 είχε βγει κυβέρνηση για πρώτη φορά το ΠΑΣΟΚ του Αντρέα του Παπανδρέου και όλοι γύρω μου μιλούσαν για μια “Αλλαγή”. Οι άντρες φορούσαν μόνο (;) τζην και πουκαμισάκια και οι γυναίκες μακριά φορέματα. Μου φαινόντουσταν όλοι όμορφοι και χαμογελαστοί. Άραζαν σε μπαλκόνια και πλατείες και πίνανε μπίρες Άμστελ. Συζητούσαν για πολιτικά και για ποδόσφαιρο, για ταινίες και μουσικές, όπως τώρα, αλλά πιο χαρωπά, με φωνές τραγουδιστές και έντονες. Έλεγαν ανέκδοτα και άλλες αστείες ιστορίες. Ήταν αισιόδοξοι και αισθάνονταν πως κάτι ξεκινάει. Αυτό τουλάχιστον σκέφτομαι τώρα εγώ, έτσι όπως τους θυμάμαι εγώ. Κι επίσης ένιωθα κι εγώ πως κάτι ξεκινάει. Η ζωή μου...
Ο Σαββόπουλος ήταν 38 χρονών και είχε δυο γιους στην εφηβεία. Ερχόταν από την αμφισβητούμενη και διφορούμενη “Ρεζέρβα” (άλλη μια δισκάρα, αν θες τη δική μου γνώμη), που είχε κυκλοφορήσει το 1979. Φτιάχνει έναν δίσκο εξωστρεφή και οραματιστή, σύμφωνο με το κλίμα της εποχής. Μόνο που ο δίσκος περισσότερο διαμορφώνει τούτο το κλίμα, πάρα το εκλαμβάνει και το απορροφά. Είναι ο (εναλλακτικός) πομπός της εποχής και όχι ο δέκτης. Σαλπίζει κι αυτός, με τον δικό του όμως ξεχωριστό και διαφορετικό τρόπο,“Αλλαγή”. Παράγει φως και το στέλνει στα πέρατα των 80’s (και ακόμα παραπέρα), παράγει όμως και σκοτάδι πηχτό για το πριν, αλλά και γι’αυτό που θα έρθει. Πάντα κάποτε ξανάρχεται.
Ο λόγος του, όπως αυτός προφανώς εκφράζεται μέσα από τους στίχους του δημιουργού, είναι στιβαρός και καθηλωτικός- ποιητικότατος και συγχρόνως άμεσος. Χύμα. Τόσο ποιητικός, που στα αυτιά ενός 7χρονου άφηνε μυριάδες υπέροχες απορίες, ιδανικά εφαλτήρια για να ξεκινήσει η φαντασία να πλέκει τους δαιδαλώδεις ιστούς της. Τόσο χύμα, που στο άκουσμα κάποιων λέξεων-φράσεων ο εφτάχρονος κοκκκίνιζε και τσούγκριζε σε μια περίεργη αμηχανία.
Η μουσική του, είναι τα πάντα. Ναι, είναι όλα και δεν μοιάζει με τίποτα άλλο ως τότε. Είναι ροκ. Είναι μπαλάντα. Είναι ραπ (!). Είναι canto. Είναι λαϊκό. Είναι τσιφτετέλι. Είναι τσάμικο. Και είναι έντεχνο πριν το έντεχνο, μόνο ο Σαββόπουλος (ίσως και ο Τσακ Νόρις) ξέρει να μας πει τι είναι τελικά το έντεχνο.
Η ένωση αυτών των δύο, της μουσικής και των στίχων, σε συνδυασμό με την αμείλικτη και ιδιάζουσα ερμηνεία του Σαββόπουλου -σε μερικά σημεία συμβάλλουν και η 26χρονη τότε Ελευθερία Αρβανιτάκη και η Μαριάννα Ευσταρτίου-Παγκάκη-- συνέθεσαν ένα αριστούργημα, που εν έτει 1983 έδωσε στο “λαό” 11 άσματα, όλα τους διαπιστευτήρια υψηλότατης τραγουδοποίας και σύλληψης. Ανάμεσά τους, θα βρεις φυσικά και τον “εθνικό ύμνο” “Ας Κρατήσουν οι Χοροί”, που η χάρη του έφτασε ως και στην τελετή λήξης της Ολυμπιάδας του 2004. Φυσικά, δεν είναι μόνο αυτό. Κάθε τραγούδι στο “Τραπεζάκια Έξω” έχει τη δική του ομορφιά και τη δική του περιπέτεια.
Η μεγαλύτερη, όμως, μαγεία του “Τραπεζάκια Έξω” κρύβεται στο... μέλλον. Εννοώ στα revisits, που συχνά-πυκνά πραγματοποιούσα μέσα από επαναλαμβανόμενες ακροάσεις. Στα 15 μου, στα 20, στα 25 μου, στα 35 μου, σήμερα που γράφω αυτό το κείμενο, στα 43 μου. Είναι πραγματικά μοναδικό και ενδεικτικό της διαχρονικότητας που χαρακτηρίζει το άλμπουμ το πώς η “εξωτικότητα” και το μυστήριο που ένιωθα στα 7 μου στο άκουσμά του, επαναλαμβάνονται και μένουν αναλλοίωτα 36 χρόνια μετά. Κι έτσι η ιστορία συνεχίζεται από εκεί που ξεκίνησε, από την Αθήνα του 1983, φτάνοντας αλώβητη και συνεχώς ρέουσα ως σήμερα, στην Αθήνα του 2019.
Την κυκλοφορία του δίσκου, ακολούθησε η συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο (19/9/1983). Μια συναυλία που... δεν ξανάγινε. 80.000 κόσμος, αερόστατα και αλεξιπτωτιστές που θα κατέβαζαν τα όργανα από τον ουρανό. Δεν πέτυχε, όμως, αυτό το εγχείρημα νομίζω. Γενικά, δεν πήγε καλά η βραδιά, είχε αρκετά τεχνικά προβλήματα και κακό ήχο. Έτσι θυμάμαι να λένε οι φίλοι των γονιών μου. Αυτοί (οι γονείς μου) δεν είχαν πάει. Την άκουσαν απ’το ραδιόφωνο. Ήμασταν στο σπίτι του κουμπάρου τους, του Γιάννη. Σε μια φάση ο κόσμος φώναζε “Παράγκα, Παράγκα, Παράγκα”, αλλά ο πατέρας μου άκουγε “Μαλάκα, μαλάκα, μαλάκα” και είχε νευριάσει και φώναζε -“Τι τον βρίζουν τώρα τον Νιόνιο; Τι ζόρι τραβάνε οι αχάριστοι;”- κι εγώ είχα τρομάξει. Ευτυχώς ο κουμπάρος τον καθησύχασε - “Παράγκα, ζητάνε την Παράγκα ρε Νίκο! Δεν λένε Μαλάκα”.
Ο Σαββόπουλος ξανάβγαλε δίσκο έξι χρόνια μετά, το 89, το διαβόητο “Κούρεμα”. Απογοήτευση μεγάλη για τους γονείς μου, όπως και πάρα πολλούς άλλους fans του Νιόνιου. Και για μένα, που ήμουν πια έφηβος και άκουγα Doors και Pink Floyd… Πολλοί λένε πως τα “Τραπεζάκια” ήταν τόσο μεγαλειώδη που ρούφηξαν σαν κατάρα όλη τη δημιουργικότητα και την έμπνευση του Σαββόπουλου μια για πάντα. Εγώ δεν πιστεύω στις κατάρες, πιστεύω όμως στην έμπνευση, και -για την περίπτωση του Διονύση Σαββόπουλου- φαίνεται πως από το 83 και μετά κάτι της συνέβη (της έμπνευσης). Χάθηκε, ανάμεσα σε κουρεμένες τρίχες, πολιτικές εξορμήσεις και περιοδείες σε στρατόπεδα, μετανοιωμένα Ι5, Καλομοίρες σε τούρτες και άλλα δεινά... Το έργο, όμως, του Σαββόπουλου δεν χάθηκε πουθενά. Είναι πάντα εκεί - μισή ντουζίνα άριστοι πρωτοποριακοί δίσκοι, ανάμεσά τους βέβαια και τα “Τραπεζάκια Έξω”.
