30 Protest Songs
[Part 3: 10-1]
Το τρίτο μέρος του μεγάλου αφιερώματος. Εδώ ολοκληρώνεται με τις τελευταίες δέκα επιλογές, μπαίνουμε στην τελική ευθεία των τραγουδιών εκείνων που επέλεξα να αναδείξω για την διαχρονική αξία και επίδραση τους ως μουσικές με νόημα και σημασία.
Εδώ τα δύο προηγούμενα μέρη του αφιερώματος:
Part 1 [30 - 21]
Part 2 [20 - 11]
10. BORN THIS WAY – LADY GAGA (Born This Way, 2011)
Ήθελα να ξεκινήσω το τρίτο μέρος με κάτι σύγχρονο, σχετικά πρόσφατο, από επίκαιρο καλλιτέχνη. Δεν υπήρχε καλύτερη επιλογή από την αγαπημένη μου Λαίδη, μια Καλλιτέχνις με κεφαλαίο κάπα και με όλη την έννοια της λέξης. Η απόδειξη ότι ακόμα και η pop μουσική μπορεί να έχει υπόσταση, σημασία και εμβρίθεια. Μπορούν όλοι οι underground μουσικοί του κόσμου να γράψουν όσα άσματα θέλουν, αλλά όταν μια σταρ με τόσο μεγάλο εκτόπισμα και απήχηση, αποφασίζει να αφήσει πίσω τα χαζοτράγουδα και να γράψει κάτι με ουσία, συγγνώμη αλλά έχει πολύ μεγαλύτερη αξία. Καθώς φτάνει από άκρη σε άκρη του πλανήτη.
Ήταν μια αναγέννηση για την Gaga το κομμάτι αυτό. Αφήνοντας πίσω το κυνήγι της δόξας και των εφήμερων τραγουδιών χωρίς ιδιαίτερο νόημα, εδώ φανέρωσε στον κόσμο την στροφή που ήθελε να κάνει ως μια ποπ σταρ με φεμινιστικές και πολιτικές βλέψεις και κοινωνική συνείδηση.
Ένα τραγούδι που άλλαξε πολλά στην βιομηχανία της ποπ μουσικής και έγινε σύμβολο και ύμνος στα χείλη των απανταχού καταπιεσμένων ανθρώπων που ένιωθαν παρεξηγημένοι και παραγκωνισμένοι από την κοινωνία που είναι βουτηγμένοι στις προκαταλήψεις.
Η μεγάλη Λαίδη με ένα μόνο τραγούδι κατάφερε να δώσει φωνή , κουράγιο και θάρρος σε όλες τις μειονότητες αυτού του κόσμου. Από ομοφυλόφιλους και έγχρωμους μέχρι τρανσέξουαλ και οτιδήποτε άλλο αυτοπροσδιορίζεται ή γεννιέται ο καθένας το οποίο δεν βρίσκει εύκολη αποδοχή από τις νόρμες των κοινωνιών. Έκκληση για απελευθέρωση, αγάπη προς τον εαυτό σου ο,τι και αν είσαι και ένα πομπώδες μήνυμα κατά του πάσης φύσεως ρατσισμού. Ένα πολύ σπουδαίο τραγύδι των επόχων μας που αξίζει χωρίς καμία δόση υπερβολής να βρίσκεται πλάι σε όλους τους τιτάνες που απαρτίζουν του αφιέρωμα.
Εξέχων στίχος:
''Don't hide yourself in regret Just love yourself and you're set
I'm on the right track, baby I was born this way ''
9. AMERICAN IDIOT - GREEN DAY (American Idiot, 2004)
Ένας από τους πιο εμβληματικούς θεματικούς δίσκους του 21ου αιώνα , για εμένα και πολλούς της γενιάς μας (γύρω στα 30 πια) στάθηκε η αφορμή για να πάρουμε την μουσική λίγο πιο σοβαρά. Ήταν ο δίσκος που μας γκρέμισε την παραμυθένια εικόνα που είχαμε για την γης της επαγγελίας, τις ΗΠΑ φυσικά. Ήταν ο δίσκος που έκανε εκατομμύρια παιδιά να ασχοληθούν με στίχους και να γνωρίσουν την σκεπτόμενη και κοινωνική πλευρά της μουσικής. Οι Green Day κατάφεραν μέσω εξαιρετικά δυναμικών και όμορφων στο αυτί τραγουδιών να παρακινήσουν μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων που τους αγαπούσαν να ωριμάσουν και να δουν τα πράγματα αλλιώς. Αυτό και μόνο, αφήνοντας στην άκρη αναλύσεις του δίσκου που έχουν γίνει χιλιάδες φορές, στέκει στα μάτια μου ως το σπουδαιότερο κατόρθωμα της μπάντας αυτής και της αξίζει να βρίσκεται σε αυτή τη δεκάδα με όλους τους υπόλοιπους θρύλους.
Ο χρόνος τους έχει δικαιώσει απόλυτα. Ο δίσκος αυτός έχει εγκαθιδρυθεί στο χρηματιστήριο της ποπ κουλτούρας ως ένα διαχρονικό ,αντικαθεστωτικό άλμπουμ που αντικατοπτρίζει την οργή και την αγανάκτηση των νέων ανθρώπων για την κατάντια αυτού του κόσμου.
Μέχρι και σήμερα ακόμα περιμένουμε να γίνουμε μάρτυρες μιας τόσο πολιτικά φορτισμένης και θαρραλέας rock όπερας που θα γίνει σύμβολο αφύπνισης...
8. INNUENDO – QUEEN (Innuendo, 1991)
Από τον τελευταίο δίσκο των Queen με τον Freddie εν ζωή, αυτό το μικρό έπος είναι το ''κρυμμένο'' αριστούργημα του Mercury και στα μάτια μου το κύκνειο άσμα του για την σπουδαία καριέρα και ζωή του που τελείωσε άδοξα λίγο μετά από αυτό το άλμπουμ.
Το τραγούδι αυτό δεν έχει την αναγνώριση του Bohemian Rhapsody ή του The Show Must Go On με το οποίο συνυπήρχαν στον δίσκο. Είναι το ''κρυμμένο'' διαμάντι της μπάντας που δε θα ακούσεις στα ραδιόφωνα, δεν έχει όμως να ζηλέψει απολύτως τίποτα από τις επιτυχίες τους. Το επιλέγω για διάφορους λόγους. Για να το αναδείξω σε όσους πιθανώς το έχουν παραβλέψει, επειδή είναι το αγαπημένο μου τραγούδι των Queen, αλλά φυσικά και γιατί το περιεχόμενο των στίχων του εμπίπτει ιδανικά στο ύφος αυτού του αφιερώματος.
Ο εμβληματικός rock star αλλά και σπουδαίος στιχουργός Mercury καταπιάνεται εδώ με την συνεχής αναζήτηση νοημάτων για την ύπαρξη μας, με την αδυναμία των ανθρώπων να συνυπάρχουν ειρηνικά και προσπαθεί με τον δικό του τρόπο να μας εμπνεύσει να βελτιωθούμε. Ένα πανέμορφο τραγούδι που δε κρύβεται πίσω από αόριστα νοήματα και δήθεν στιχάκια. Μουσικά είναι κάτι από ενδιαφέρον με τις συνεχείς αλλαγές στο τέμπο και το ύφος που του προσδίδουν αυτό το στοιχείο epicness και στέκεται επάξια δίπλα στο Bohemian Rhapsody & το Somebody To Love ως εκείνο που κλείνει φαντασμαγορικά την τριλογία των πολυεπίπεδων αριστουργημάτων του τεράστιου Freddie Mercury.
Εξέχων στίχος :
''You can be anything you want to be
Just turn yourself into anything you think that you could ever be
Be free with your tempo, be free, be free
Surrender your ego - be free, be free to yourself''
7. DEAR MAMA – 2PAC (Me Against The World, 1995)
Υπήρξε το τρίτο μόλις rap τραγούδι το οποίο γνώρισε μια από τις ύψιστες , αν όχι την απόλυτη, τιμές του να συμπεριληφθεί στην ''Βιβλιοθήκη Του Κογκρέσου''. Πολύ απλουστευμένα αυτό σημαίνει πως έχει την θέση του στα εθνικά κειμήλια των ΗΠΑ, ως έργο ανεκτίμητης και διαχρονικής αξίας. Για τα εκατομμύρια των υπόλοιπων ανθρώπων που αγάπησαν και ταυτίστηκαν με το τραγούδι αυτό θα στέκει για πάντα η απόλυτη ωδή στην πιο όμορφη έννοια από καταβολής κόσμου, αυτή της μητέρας. Υπήρξε το τραγούδι που έδειξε πως όσο μάγκες και αλήτες και να έδειχνα οι γκανγκστα ράπερς, παρέμεναν κατά βάθος τα αγοράκια των μανάδων τους και πολύ ευαίσθητες ψυχές.
Ένα εξαιρετικά αισθαντικό ποίημα το οποίο έγραψε για την μητέρα του ως μια παραδοχή για την προσωπικότητα της και για να της δείξει πόσο εκτιμούσε τα όσα πέρασε για να τον αναθρέψει. Μια απόδοση τιμής και αναγνώρισης για όλες τις μητέρες αυτού του κόσμου που έκαναν, κάνουν και εσαεί θα κάνουν τα πάντα για να μεγαλώνουν τα παιδιά τους όσο καλύτερα γίνεται. Το όμορφο και συναισθηματικό πρόσωπο της χιπ-χοπ, σε όλο του, μα όλο του το μεγαλείο.
6. WHAT'S GOING ON – MARVIN GAYE (What's Going On, 1971)
Tο What's Going On θεωρείται από πολλούς ο κορυφαίος σόουλ δίσκος όλων των εποχών και αναμφισβήτητα ήταν και ένα επικών διαστάσεων καλλιτεχνικό statement.
Ο πρώτος θεματικός σόουλ δίσκος, ο πρώτος τόσο πολιτικά κ κοινωνικά καυστικός επίσης. Η θρυλική δισκογραφική Motown στην οποία ανήκε ο Gaye ήταν σε πρώτη φάση κάτι παραπάνω από αρνητική στο να αφήσει να εκδοθεί αυτός ο δίσκος, μιας και ο ιθύνων νους και ιδρυτής Gordy δεν έβλεπε με καλό μάτι τους καλλιτέχνες του να παίρνουν τέτοιες δημιουργικές στροφές και να καταπιάνονται με κοινωνικοπολιτικα ζητήματα. Ήθελε το image της εταιρίας του να μένει έξω από όλα αυτά ακόμα και σε εκείνες τις εποχές (πόλεμος Βιετνάμ, ανθρώπινα δικαιώματα, ρατσισμός) που δεν υπήρχε σοβαρός καλλιτέχνης που να μην ασχολιόταν.
Δια πυρός και σιδήρου με την Motown να παίζει το τελευταίο της χαρτί μιας και ήταν σε πτωτική πορεία μετά τα ένδοξα 60ς (που επικρατούσε με χαοτική διαφορά από τις υπόλοιπες ανάλογης μουσικής δισκογραφικες) ο Gaye καταφέρνει, με πλήρη έλεγχο και δημιουργικό ελευθερία να φτιάξει τον δίσκο και η ιστορία λίγο πολύ γνωστή, παραμένει ο νο1 δίσκος της Motown και το απόλυτο καμάρι της.
Κατέκτησε τον κόσμο και έκανε την σόουλ μουσική να "μετράει". Κάτι που κανένας πριν από εκείνον δεν είχε καταφέρει. Να κάνει την σόουλ σοβαρή , να μετατρέψει τα γκόσπελ από προσευχές για έναν καλύτερο κόσμο σε δριμύ κατηγορώ για την κατάσταση που είχε φτάσει.
Αυτός ο δίσκος έβαλε την σόουλ πλάι στην τότε κραταιά rock ως μουσική που έχει και εκείνη κάτι σημαντικό να πει. Από τραγούδια με περιβαλλοντολογική συνείδηση (Mercy Mercy Me), μέχρι τραγούδια για την φτώχεια και τα γκέτο (Inner City Blues) και τα παιδιά του κόσμου (Save The Children), ο θρύλος της σόουλ τα είπε όλα, σε έναν δίσκο που ανέλαβε εξολοκλήρου μόνος του και θα παραμείνει αιώνια η πιο ισχυρή του καλλιτεχνική κατάθεση ψυχής και πνεύματος.
Το ομότιτλο τραγούδι είναι μια απελπισμένη κραυγή και έκκληση για παγκόσμια ειρήνη. Ο δίσκος είναι έτσι φτιαγμένος ώστε να δίνει την αίσθηση αδιάκοπης ροής και μετάβασας από το ένα κομμάτι στο άλλο και ιδανικά συστήνεται η ενιαία ακρόαση όλου του άλμπουμ.
5. WON'T GET FOOLED AGAIN – THE WHO (Who's Next, 1971)
Πιθανότατα το πιο φημισμένο τραγούδι των Βρετανών rockers, μιας μπάντας που αδιαμφισβήτητα στέκεται στο βάθρο των πιο επιδραστικών και κορυφαίων συγκροτημάτων της rock ιστορίας. Το οχτώ λεπτών αυτό πομπώδες έπος είναι ένα από τα λίγα πιο ολοκληρωμένα anthems σε κάθε του επίπεδο. Από τα άναρχα drums του Keith Moon που δε θα μπορέσει κανείς ποτέ να εξηγήσει πως στο καλό μπορούσε να παίζει έτσι τόσο ελεύθερα χωρίς κανένα μοτίβο και να βγάζει τέτοιο αποτέλεσμα. Μέχρι την θρυλική μπασογραμμή του έτερου βιρτουόζου Enwistle που καλπάζει χωρίς να κοιτάει πίσω, μέχρι την φημισμένη κραυγή του Daltrey στη κορύφωση του κομματιού, μέχρι την χρησιμοποίηση synthesizer που για τότε ήταν εξαιρετικά καινοτόμο στην ροκ μουσική, και φυσικά last but not least μέχρι τους στίχους του κιθαρίστα και ηγέτη της μπάντας Pete Townshend.
Από τους ύμνους που κάθε εκκολαπτόμενος μουσικός ροκάς οφείλει να ''σπουδάσει'', το τραγούδι είναι μια έκκληση για εξέγερση και επανάσταση. Χωρίζεται σε τρία μέρη. Στην έναρξη βρίσκεται η απόφαση του λαού μετά οργής να πάει σε επανάσταση. Στη μέση , η εξέγερση φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα και το καθεστώς πέφτει. Στο τέλος όμως κρύβεται η ανατροπή και η κατάθεση πεσιμισμού από πλευράς Townshend. Καθώς η νέα δύναμη και οι νέοι ηγέτες μολύνονται από την εξουσία και μεταμορφώνονται σε τυράννους όπως οι προηγούμενοι.
Τα εμβληματικά πλήκτρα (synthesizers) σημάνουν την ανάγκη για επανάσταση δύο φορές. Στην αρχή, αλλά και στο τέλος... Meet the new boss, Same as the old boss.
Μια δοκιμιακού επιπέδου σπουδή και πολιτική καταγγελία με εμβάθυνση στην ανθρώπινη φύση και την ανάγκη της για επανάσταση αλλά και την αδυναμία της να διαχειριστεί την εξουσία.
Εξέχων στίχος :
''We'll be fighting in the streets
With our children at our feet
And the morals that they worship will be gone ''
4. TIMES THEY ΑRE A CHANGIN' - BOB DYLAN (1964)
Το να επιλέξω ένα τραγούδι του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας παρακαλώ τροβαδούρου ήταν μακράν το πιο ζόρικο task αυτού εδώ του αφιερώματος.
Ο Dylan κατάφερε να ξεχωρίσει και να γίνει το είδωλο της εποχής του και η φωνή της σκεπτόμενης μουσικής, η μετουσίωση σε μουσική της διαμαρτυρίας για τα κακώς κείμενα της κοινωνίας και των πολιτικών σκανδάλων. Κράτησε ψηλά το λάβαρο της ειρήνης εν καιρό πολέμων, έκανε το καθήκον του ως μουσικός και άνθρωπος που απευθύνεται σε εκατομμύρια κόσμο, το καθήκον του καλλιτέχνη να εκθέσει στα αυτιά του κοινού αυτά που δεν τους έλεγαν τα μέσα ενημέρωσης.
Γεγονότα όπως ο πόλεμος του Βιετνάμ, το κίνημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο ψυχρός πόλεμος έγινα θέματα των στίχων του όπως και μεταξύ άλλων ο θάνατος, τα όνειρα, η ελπίδα, η ειρήνη, τα ταξίδια και η ζοφερότητα της Αμερικάνικης ζωής. Η συλλογή τραγουδιών του ένα υπέροχο κολάζ από σκληρές αλήθειες, larger than life οράματα και έργο που διευρύνει ορίζοντες και διαμορφώνει κουλτούρα σε όσους το αισθανθούν πέρα από την μελωδία.
Υπήρξε ο πρώτος και σπουδαιότερος τραγουδοποιός, όπου ο στυλοβάτης της καλλιτεχνικής υπόστασης του έργου του μέσω των τραγουδιών του είναι η ποίηση. Τα τραγούδια του δημιουργούν ένα μείγμα από εικόνες που με αμεσότητα και χωρίς βερμπαλισμούς μεταφέρουν την εμβρίθεια που αποπνέουν οι ιδέες του στην σφαίρα της αιωνιότητας, στην κατηγορία εκείνων των κειμηλίων που σε μια τυχόν προβλεπόμενη καταστροφή του κόσμου θα άξιζαν εισιτήριο πρώτης θέσης στην προσπάθεια διάσωσης τους. Έγινε σημαία αφύπνισης συνειδήσεων και όσα και να πω δε μπορούν να αποδώσουν δικαιοσύνη στο μεγαλείο της καριέρας του, και πολύ περισσότερο στην επίδραση του στους μεταγενέστερους τραγουδοποιούς.
Θεωρείται μέσω καθολικής αποδοχής ως ο πατέρας της ποίησης στην μουσική. Ως, σε απλά λόγια, ο ''μπαμπάς'' των αγαπημένων σας στιχουργών...
Εξέχων στίχος:
Νιώθω πολύ μικρός και για να επιλέξω, σας προτρέπω να το κάνετε μόνοι σας ακούγοντας και διαβάζοντας παράλληλα ένα από τα σπουδαιότερα τραγούδια όλων των εποχών. Εμένα επιτρέψτε μου να σας παρουσιάσω την αγαπημένη μου διασκευή στο κομμάτι. Μετά της Tracy Chapman που ήταν για χρόνια η εκτέλεση που άκουγα, βρήκα αυτήν της Nina Simone και από τότε δεν γυρίζω πίσω και δεν το ακούω από αλλού...
3. ROCKIN' IN THE FREE WORLD – NEIL YOUNG (Freedom, 1989)
Παραμένει η απόλυτη αποθέωση και επιτομή της Rock ως μέσο κριτικής, αφύπνισης και καταγγελίας. Είναι το τραγούδι το οποίο στα μάτια μου συνοψίζει όλα όσα διαχρονικά είναι η rock ως φιλοσοφίας και μέσο εναντίωσης. Δεν έχει γραφτεί ποτέ πιο ''γροθιά στο μαχαίρι'' τραγούδι στην ιστορία της rock.
Η ιστορία κάνει κύκλους χαρίζοντας στο κομμάτι αυτό διαχρονική αξία. Τα έχωνε με ειρωνείες για τον George Bush τον πρεσβύτερο και την κυβέρνηση του. Στηλίτευσε την κυβέρνηση εκείνη και τα πεπραγμένα της όσο κανείς. Σήμερα λοιπόν, 31 χρόνια μετά, παραμένει επίκαιρο, και πιο καυτό από ποτέ…
Ύμνος μπορεί να χαρακτηριστεί ένα τραγούδι που έχει την δυναμική να γίνει σύνθημα για χιλιάδες ανθρώπους, να μετατραπεί σε αρωγό κοινωνικής δράσης και φυσικά να εκπέμπει επαναστατική αύρα και εναντίωση στα κακώς κείμενα που στηλιτεύει. Ύμνος είναι ένα τραγούδι που θα σου μεταφέρει πράγματα που δε θα σου πει κανείς, ούτε οι δημοσιογράφοι ούτε οι πολιτικοί. Ύμνος είναι ένα τραγούδι που ισούται με καλλιτεχνικό μανιφέστο ιδεών.
Όλα αυτά και άλλα τόσα συνοψίζονται στο κομμάτι αυτό. Όπου ο οργισμένος προπάτορας της Grunge Καναδός rocker παραδίδει μαθήματα κοινωνικής κριτικής.
Το ρεφρέν ”Συνέχισε να ροκάρεις στον ελεύθερο κόσμο” από μόνο του στέκει (και έχει παρερμηνευτεί από πολύ κόσμο) ως πατριωτικό σύνθημα για την καλή ζωή σε ελεύθερο κόσμο (Αμερική). Σύμφωνα όμως με το υπόλοιπο τραγούδι αυτό είναι μία άκρως ειρωνική κατάθεση που παραπέμπει σε κάτι πολύ πιο κυνικό. Ίδια ακριβώς περίπτωση με το ‘Born in The USA” του Springsteen που είναι κάθε άλλο παρά εθνικιστικό ή πατριωτικό…
Αξίζει μια αναφορά στους Pearl Jam οι οποίοι ανέκαθεν το συμπεριελάμβαναν στα setlist των συναυλιών τους με υπέρ του δέοντος εκρηκτικές εκτελέσεις συμβάλλοντας στο να διαδοθεί και στις νεότερες γενιές. Γιατί έτσι πρέπει να γίνει, το τραγούδι αυτό αξίζει να διδάσκεται στα σχολεία, τίποτα λιγότερο.
Εξέχων στίχος:
"I see a woman in the night With a baby in her hand
Under an old street light Near a garbage can
Now she puts the kid away, and she's gone to get a hit
She hates her life, and what she's done to it
There's one more kid that will never go to school
Never get to fall in love, never get to be cool ''
2. WORKING CLASS HERO – JOHN LENNON (1970)
Αυτό εδώ είναι το καλύτερο τραγούδι που έγραψε και ένα από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί ποτέ, γενικά. Αν το ''Imagine'' είναι ένα ουτοπικό και όμορφο τραγούδι που μοιάζει εκτός πραγματικότητας, ο ''ήρωας της εργατικής τάξης'' είναι ένα ρεαλιστικό , ακόμα επίκαιρο άσμα που σου τρυπάει τα σωθικά και αν είσαι άνθρωπος δε θα σου αφήσει τρίχα καθιστή.
❝ There's room at the top they're telling you still
But first you must learn how to smile as you kill
If you want to be like the folks on the hill ❞
Αν θες να γίνεις σαν αυτούς που ζούνε στους λόφους, πρέπει να χαμογελάς όσο σκοτώνεις, δηλαδή να πατάς επί πτωμάτων χωρίς καμία ένδειξη τύψης ή ντροπής...
Στο μοναδικό τραγούδι που χρησιμοποιεί την λέξη ''fucking'' και μάλιστα δύο φορές. Αυθόρμητα χωρίς να το καταλάβει την ώρα της ηχογράφησης, γιατί έτσι έπρεπε να του βγει , γιατί έτσι τα λέει ένας working class τύπος, χύμα και όπως είναι.
O Λένον πίστευε πως ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ο παρατηρητής, να μιλάει για όσα η κοινωνία κάνει και νιώθει και όχι να σου λέει πως να νιώθεις. Σε αυτό το φοβερά ζοφερό και επικριτικό τραγούδι καταπιάνεται με το πως είναι να επιβιώνεις σε έναν κόσμο και ένα σύστημα που θέλει συνεχώς να σε πατάει για να μη σηκώνεις κεφάλι. Ουσιαστικά μέσα από τις καυστικές κοινωνικές παρατηρήσεις, ο Λένον σε παρακινεί να ξεσηκωθείς και οχι να μείνεις απλά περήφανος σαν ήρωας της εργατικής τάξης. Ιδίως εκεί που λέει ''you're still fuckin peasants as far as i can see''. ΔΕΝ μας βρίζει , συσχετίζει την σύγχρονη εργατική τάξη με τους χωρικούς στο μεσαίωνα που επαναστάτησαν. Που ζούσαν την απόλυτη μορφή καταπίεσης από τις ανώτερες τάξεις. Το πιάνεις;
Θέλω να κάνω και μια αναφορά στη διασκευή των Green Day. Χωρίς να αλλάξουν πολλά παρά μόνο την δυναμική του ρεφρέν, έδωσαν στο τραγούδι άλλο νόημα ειδικότερα με την λεπτομέρεια που τραγουδάει το ρεφρέν ο Βillie Joe, από ένα ίσως ειρωνικό και καταγγελτικό σχόλιο του Λένον το μετέτρεψαν σε μια φράση ύμνο και συμπαράστασης για εκατομμύρια ανθρώπους. Αξίζει την προσοχή.
Ο Λένον τραγουδά το ρεφρέν υποτονικά , σα να σου λέει ξύπνα ΔΕΝ είναι κατι να είσαι γιατί έτσι σε θέλουν να είσαι, ο Μπιλι Τζο όμως το φωνάζει , ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ήρωας της εργατικής τάξης. Μονό με τον τρόπο ερμηνείας και το ύφος που το τραγουδάει, του άλλαξε όλο το νόημα... μεγάλη μαγκιά παίδες.
Στο τέλος του βίντεο κλιπ αλλά και όταν το παίζουν ζωντανά, έχουν κρατήσει - καθόλου τυχαία- τον τελευταίο στίχο ''If You wanna be a hero just follow me '' με την φωνή του Λένον, όσο τα μέλη της μπάντας σκύβουν με δέος και ευλαβικά το κεφάλι σαν κίνηση σεβασμού.... Αν δεν σε διαπεράσει ρίγος μπροστά σε αυτή την απόδοση τιμής δε ξέρω τι μπορεί να σε κάνει ...
Εξέχων στίχος :
''When they've tortured and scared you for twenty-odd years
Then they expect you to pick a career
When you can't really function you're so full of fear
A working class hero is something to be ''
1. THE GHOST OF TOM JOAD – BRUCE SPRINGSTEEN feat. Tom Morello (High Hopes, 2014)
Ο αγαπημένος μου στιχουργός (και για μένα ο κορυφαίος της rock) Springsteen εδώ δίνει το πιο δυναμικό του ρεσιτάλ με επιρροή και αναφορά σε ένα από τα σπουδαιότερα έργα του 20ού αιώνα. O Tom Joad είναι ο πρωταγωνιστής του κλασικού αμερικάνικου μυθιστορήματος ❝Τα Σταφύλια της Οργής❞ του Τζον Στάινμπεκ, και ο ''The Boss'' χρησιμοποιεί συμβολικά την αναφορά στον χαρακτήρα λέγοντας πάρα πολλά με ένα μόνο όνομα.
Καθώς ο διάσημος αυτός χαρακτήρας της ιστορίας μεταξύ άλλων προσπαθεί να διατηρήσει την ανθρωπιστική του πλευρά και να μην μένει άπραγος και σιωπηλός μπροστά στις αδικίες που βλέπει στην κοινωνία γύρω του. Ο Στάινμπεκ περιγράφει με ανεπανάληπτο τρόπο το Μεγάλο Κράχ και την αρχετυπική οικονομική κρίση που εντυπώθηκε με τρόμο στη συλλογική συνείδηση. Μια αγροτική οικογένεια του Αμερικανικού Νότου που τα έχασε όλα στην εποχή της Μεγάλης Ύφεσης, αποφασίζει να φύγει προς την Καλιφόρνια με αποσκευή το περίφημο ''αμερικανικό όνειρο''.
Τα Σταφύλια της Οργής είναι ένας ύμνος στον άνθρωπο και την ανθρωπιά, στη δύναμη της οικογένειας, στη μάχη για τον επιούσιο και στις μικρές πράξεις καλοσύνης των ανθρώπων. (περιγραφή από το Public.gr)
Για τον Springsteen το άσμα αυτό είναι μια από τις αρτιότερες και πιο καταγγελτικές δουλειές στο ρεπερτόριο του όπου καταπιάνεται με τις καταστροφικές συνέπειες του καπιταλισμού στην Αμερική και την εν γένει κοινωνική αδικία.
Με το ''αμερικάνικο όνειρο'' σε πλήρη αποσύνθεση και έναν αφηγητή στο χείλος του γκρεμού και εγκαταλελειμμένο από το σύστημα, ο Springsteen χρησιμοποιεί την αναφορά στον ήρωα του βιβλίου και την δένει με την σύγχρονη Αμερική όπως μόνος εκείνος θα μπορούσε. Το ''πνεύμα'' του Tom Joad που περιμένει ο αφηγητής, συμβολίζει την ιδέα πως μόνο η κοινωνική αλληλεγγύη και η συλλογική προσπάθεια μπορούν να επικρατήσουν σε εποχές αδικίας...
Ο αφηγητής ξεκινάει απελπισμένος να αναζητά λύσεις για την αδικία που βλέπει γύρω του. Ο Springsteen συμβολίζει την αναζήτηση ελπίδας με τον αφηγητή να περιμένει μάταια για το πνεύμα του Tom Joad να κάνει την εμφάνιση του.
Μετά από ένα κρεσέντο οργισμένων κιθαριστικών σόλο όπου ο Μοrello αποδεικνύει εμφατικά ότι είναι από τους κορυφαίους βιρτουόζους της ηλεκτρικής κιθάρας στην ιστορία, οι τόνοι πέφτουν για την από κοινού ερμηνεία των δύο, ενός μυθικού μονολόγου.
Ο αφηγητής δεν τον αναζητά πια, αλλά κάθεται μαζί του. Τον βρήκε, ο Τοm ήρθε και μαζί του ήρθαν οι ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο. Εκεί στη φωτιά κάτω από τη γέφυρα έχοντας καταλάβει τι χρειάζεται για να γίνει ο κόσμος καλύτερος.
Να βάλουμε όλοι μέσα μας έστω λίγο από τη προσωπικότητα, το ήθος, την ενσυναίσθηση και τον αγώνα του Tom Joad...
Εξέχων στίχος:
(ποιος άλλος, ο εμπνευσμένος από τον εμβληματικό μονόλογο του βιβλίου )
«Now Tom said,
"Mom, wherever there's a cop beating a guy
Wherever a hungry newborn baby cries
Where there's a fight against the blood and hatred in the air
Look for me, Mom, I'll be there
Wherever somebody's fighting for a place to stand
Or a decent job or a helping hand''
Wherever somebody's struggling to be free
Look in their eyes, Ma, and you'll see me»
Η αυθεντική εκτέλεση βρίσκεται στον ομότιτλο δίσκο που κινείται ολόκληρος σε ακουστικούς πολύ απλοϊκούς folk ρυθμούς, εστιάζοντας περισσότερο στις ιστορίες.
Όμως, η ηλεκτρική εκδοχή με τον Tom Morello (Rage Against The Machine) να συμβάλει σε φωνητικά και δύο εξωπραγματικά σόλο στη κιθάρα, είναι η απόλυτη έκφραση του θυμού και τη απόγνωσης που αποπνέουν οι στίχοι.
Η ζωντανή εκτέλεση στο ΜSG το 2009 θα σας στοιχειώσει και θα σας πωρώσει όσο λίγα τραγούδια... Έχω δει εκατοντάδες live τραγούδια του, πιο σοβαρό τον Bruce από εδώ πολύ δύσκολα θα βρείτε.
Υπάρχει και ταινία βασισμένη στο βιβλίο, θεωρείται και αυτή κλασική και διαχρονική. Σε σκηνοθεσία του θρυλικού John Ford και τον σταρ της εποχής Henry Fonda στον ρόλο του Tom Joad, κυκλοφόρησε το 1940 και κέρδισε το Όσκαρ Σκηνοθεσίας.
* Εδώ η θρυλική ζωντανή εκτέλεση στο Μadison Square Garden της Νέας Υόρκης.
** Εδώ παραθέτω ένα καταπληκτικά μονταρισμένο βίντεο με τους στίχους σε ελληνικούς υπότιτλους από παλαιότερη εκτέλεση πάλι με τους δύο καλλιτέχνες μαζί.
https://www.youtube.com/watch?v=Rj_DrdBlpf0&t=243s
