Album Stories (65):
Unplugged in New York
Nirvana
Η κόρη μου σε λίγες μέρες γίνεται 12 και τον τελευταίο καιρό άρχισε να ακούει Nirvana. Και μαζί της κι εγώ, ύστερα από αρκετά χρόνια, βάζω τους δίσκους ολόκληρους και τους ξανακούω με τα αυτιά ενός μεσήλικα.
Δεν ξέρω αν σου αρέσουν, αλλά εμένα είναι μια από τις πιο αγαπημένες μου μπάντες ever - δες τη σχετική μου λίστα. Νόμιζα πως αυτό συμβαίνει -να τους συμπεριλαμβάνω στην πιο αγαπημένη μου δεκάδα- για όλα όσα πολύ σημαντικά, όριακά και υπέροχα έζησα τότε που συνέβησαν όλα, στα 90’s. Εν τη γενέσει του grunge παλιρροιακού κύματος, εν τη γενέσει της Nevermind έκρηξης, εν θερμώ και εν βρασμώ, ως και τον κρότο που έκανε το περίστροφο του Cobain. Και ως τη νεκρική σιωπή που ακολούθησε…
Νόμιζα πως αυτό συμβαίνει -να τους συμπεριλαμβάνω στην πιο αγαπημένη μου δεκάδα- για όλα όσα πολύ σημαντικά, οριακά και υπέροχα έζησα τότε που συνέβησαν όλα, όμως τελικά -τώρα που τους ξανάκουσα απ´την αρχή με τα πιο μεγάλα μου και τα πιο μπαρουτοκαπνισμένα μου αυτιά- αναδύθηκε μια λέξη που το ήξερα πως (θα) είναι εκεί, μόνο που τώρα ήρθε η ώρα της απλά να επιβεβαιώσει και να σφραγίσει: Διαχρονικότητα.
Έχοντας τη χαρά και την τιμή το κεφάλαιο "Nevermind" να έχει καλυφθεί από πλούσια και εξαιρετικά κείμενα φίλων και αγαπημένων μουσικών (check "Ένα Συλλογικό Longread για τα 30 Χρόνια του Nevermind"), περνάω να γράψω για το ανυπέρβλητο "Unplugged In New York" και ευελπιστώ σύντομα να επιστρέψω και για το "In Utero"...
Το πρωινό της 10ης Νοεμβρίου 1993 ο Alex Coletti, παραγωγός του ήδη υπερεπιτυχημένου project “Unplugged” του MTV, ταξιδεύει από τη Νέα Υόρκη στο Springfield της Μασαχουσέτης για να συναντήσει το βράδυ τους Nirvana, ύστερα από τη συναυλία τους στο Δημοτικό Κέντρο της πόλης. Σκοπός της συνάντησης να συζητηθούν κάποια θέματα ενόψει της εμφάνισης της μπάντας στα Unplugged sessions που ήταν προγραμματισμένη για την επόμενη εβδομάδα. Ο Coletti κουβαλάει μαζί του και ένα ακουστικό μπάσο, ειδικό για την επικείμενη εμφάνιση των Nirvana στο MTV, θέλει να το δώσει στον Novoselic, να το προβάρει και να το συνηθίσει.
Μετά το πέρας του live, ο Coletti περνάει στα παρασκήνια και βρίσκει το συγκρότημα μαζί με το συνεργείο, κάποιους φίλους τους και κάποιους δημοσιογράφους. Ο Cobain κάθεται σε μια καρέκλα και μιλάει αφοσιωμένος με έναν τύπο και ο Coletti απευθύνεται πρώτα στον Novoselic και του δίνει το μπάσο. «Ω, φίλε, είναι γαματο! Μπορώ να του κολλήσω πάνω και αυτοκόλλητα και τα ρέστα;». Ο Coletti κάπως αμήχανα προσπαθεί να αρνηθεί ευγενικά: «Ε, όχι ακριβώς, ξέρεις αυτό είναι το δικό μου μπάσο, στο έφερα για την περίσταση, μόλις τελειώσει η φάση με το unplugged μου το επιστρέφεις»…
Ύστερα ο Coletti κάθεται σε μια καρέκλα δεξιά από τον Cobain και τον περιμένει υπομονετικά. Ο Cobain συνεχίζει απτόητος και μιλάει με τον τύπο στα αριστερά του. Περνάει κάνα δεκάλεπτο και ο Kurt ρίχνει ένα βλέμμα απορίας προς τη μεριά του και έτσι αυτός δεν έχει παρά να συστηθεί: «Hi Kurt, είμαι ο Alex Coletti, ο παραγωγός του MTV Unplugged». Ο Cobain δείχνει ένα είδος τυπικού αλλά cool ενθουσιασμού («what’s going on man?”) και ο Coletti προχωράει στα διαδικαστικά: «Σκεφτόμουν για το σκηνικό που θα έχουμε στο live, ξέρεις πως θα διακοσμήσουμε το stage… Έχω φέρει κάτι προσχέδια εδώ, οι άλλες μπάντες συνηθίζουν να…». Ο Cobain τον έκοψε απότομα - γιατί ο Cobain και η παρέα του δεν ήθελαν ποτέ να είναι οι άλλες μπάντες. «Να έχουμε πολλά κρίνα stargazer. Και μαύρα κεριά. Και έναν κρεμαστό κρυστάλλινο πολυέλαιο». Ο Coletti έμεινε για 2-3 δευτερόλεπτα σιωπηλός. Ύστερα μίλησε: «Εννοείς σαν κηδεία;». Ο Cobain συμφώνησε: «Ναι, ακριβώς αυτό. Σαν κηδεία».
Δεν ήταν εύκολο για την ομάδα του unplugged να βρει τόσα stargazer κρίνα για να γεμίσει τη σκηνή, ειδικά μες στο Χειμώνα. Δεν ήταν, όμως, και η μόνη δυσκολία που αντιμετώπισαν με το unplugged των Nirvana. Να πούμε πως εξαρχής η μπάντα δεν γούσταρε και πολύ τη φάση: «Είχαμε δει κάποια άλλα unplugged, δεν μας άρεσαν καθόλου. Οι μπάντες έφτιαχναν ένα best of με τις επιτυχίες τους και έκαναν λες και παίζουν στη Maddison Square, απλά με ακουστικές κιθάρες». Έτσι είχε πει ο ντράμερ των Nirvana, ο Dave Grohl, και το group φρόντισε να διαφοροποιηθεί: Από τις επιτυχίες τους έπαιξαν μόνο το “Come As You Are”, ενώ από τον τελευταίο τους δίσκο, το “In Utero” που είχε κυκλοφορήσει μόλις ενάμιση μήνα πριν, συμπεριέλαβαν στο setlist μόλις τρία κομμάτια, αφήνοντας μάλιστα απ´έξω το σούπερ επιτυχημένο single “Heart Shaped Box”. Είχαν και έξι διασκευές, οι περισσότερες σε κομμάτια καθόλου γνωστά και καθόλου πιασάρικα. Η παραγωγή στράβωσε φουλ με όλο αυτό, προσπάθησε να μεταπείσει τους Nirvana, αλλά χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Οι Nirvana είχαν την ιδέα και είχαν τάξει στην παραγωγή πως, εκτός από τον τσελίστα Lori Goldston και τον tour κιθαρίστα Pat Smear, θα καλέσουν στο live μια φιλική μπάντα για να κάνει μια εμφάνιση-έκπληξη και να παίξει σε κάποια τραγούδια μαζί τους. Αυτό ναι, αυτό μάλιστα, ήταν μια πολύ καλή προοπτική και άρεσε πολύ στους ανθρώπους του MTV. Φαντάζονταν ονόματα όπως οι Pearl Jam, οι Pixies ή κάτι τέτοιο τελοσπάντων. Όταν οι Nirvana τους αποκάλυψαν πως οι καλεσμένοι τους θα ήταν ένα συγκρότημα ονόματι Meat Puppets, και αφού το δίκτυο ευθύς και ακαριαία εξέφρασε για ακόμα μια φορά την έντονη δυσαρέσκεια και διαφωνία του, εν συνεχεία προσπάθησε να μάθει ποιο ήταν αυτό το παντελώς άγνωστο σε αυτούς -και στον περισσότερο κόσμο- γκρουπ. Οι Meat Puppets, λοιπόν, ήταν ένα ντουέτο απαρτιζόμενο από δυο αδέλφια, τον Curt και τον Cris Kiirkwood. Ο Cobain θαύμαζε τη μουσική τους και μάλιστα τους είχε πρόσφατα ζητήσει να περιοδεύσουν μαζί. Στο Unplugged υπάρχουν τρεις διασκευές στα τραγούδια τους, πρόκειται για τα "Plateau", "Oh Me" και "Lake of Fire". Ο καλός και ευγενικός κύριος Coletti απορρόφησε τους εκατέρωθεν κραδασμούς και η δουλειά προχώρησε. Η ατάκα του ήταν πως "εγώ πάντα εμπιστεύομαι τους μουσικούς, αυτοί ξέρουν" και εκ του αποτελέσματος αποδείχτηκε πάνσοφη.
Όσο αφορά στις άλλες τρεις διασκευές, οι Nirvana κατέβασαν το "Jesus Doesn't Want Me For A Sunbeam" των The Vaselines, το "The Man Who Sold The World" του Bowie και ένα Αμερικάνικο παραδοσιακό, το "Where Did You Sleep Last Night?" ή αλλιώς "In The Pines", που η αρχική του σύλληψη χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα, αλλα το έκανε περισσότερο γνωστό η εκδοχή και η ερμηνεία του Lead Belly, που το ηχογράφησε και το κυκλοφόρησε στα 1930's. Ο Cobain έμαθε και λάτρεψε το τραγούδι το 1990, όταν ο Mark Lanegan το συμπεριέλαβε στο δίσκο του "Winding Sheet". Ο Kurt, φίλος του Lanegan, συμμετείχε στο δίσκο (το ίδιο και ο Νovoselic) και σε αυτό το κομμάτι έπαιξε κιθάρα. Μπορεί το MTV να διαφωνούσε με τις διασκευές και ακόμα περισσότερο με την επιλογή των συγκεκριμένων τραγουδιών, όμως αυτό που είδαν τα μάτια τους και άκουσαν τα αυτιά τους τη βραδιά που οι Nirvana ανέβηκαν στο stage του Sony Music Studios της Νέας Υόρκης ήταν εκθαμβωτικό και καθηλωτικό. Το "The Man Who Sold The World" ήταν τελικά το leading single του live δίσκου, όταν αυτός κυκλοφόρησε έναν χρόνο μετά, ενώ η ερμηνεία του Cobain στο "Where Did You Sleep Last Night" έχει μείνει στην ιστορία και έχει περάσει στη σφαίρα του ροκ εν ρολ μύθου...
Γενικώς και εξαρχής, ο Kurt Cobain είχε τους ενδοιασμούς του και τα άγχη του για να παίξει ακουστικά, δίχως την ασφάλεια που ανέκαθεν του παρείχε -τόσο στην κιθάρα όσο και στο τραγούδισμα- ο ηλεκτρισμός και ο θόρυβος. Στις πρόβες πριν το live εμφανιζόταν νευρικός και αγχωμένος, λιγομίλητος και κακόκεφος. Μάλιστα σε μία δεν εμφανίστηκε καν, μια μέρα πριν το live. Η παραγωγή τρόμαξε μήπως τελικά η όλη φάση ματαιωθεί, όμως ο Cobain αργά το απόγευμα της ίδιας μέρας κατέφθασε, αλλά σε πολύ κακή κατάσταση. Το πιο μεγάλο του πρόβλημα -το γνώριζαν όλοι αυτό- ήταν η εξάρτησή του από την ηρωίνη. Εκείνες τις μέρες υπέφερε από σύνδρομο στέρησης, πονούσε και πονούσε πολύ. Την ημέρα του live ξέρασε χολή και αίμα και ζήτησε από την παραγωγή ηρεμιστικά. Φυσικά, έτρεξαν και του βρήκαν.
Καθ'όλη τη διάρκεια των προβών, και παρόλο που όπως αναφέρθηκε πριν είχε άγχος για τη φωνητική απόδοσή του, ο Kurt επέλεγε να τραγουδάει σε δύσκολους τόνους, τόνους που τον ζόριζαν και για να τους βγάλει πιεζόταν. Φτάνοντας στο live και όπως το βλέπουμε και το ακούμε τόσα χρόνια μετά, τούτο το ζόρισμα είναι εμφανές και με έναν τρόπο συγκινητικό. Οι ερμηνείες του Cobain είναι ιστορικές. Με αποκορύφωμα το προαναφερθέν "Where Did You Sleep Last Night", όπου αν θες μπορείς και να κλάψεις από συγκίνηση. Εμένα μου έχει συμβεί κάποιες φορές στη ζωή μου πάντως με αυτό το τραγούδι. Στο τελευταίο "I'd shiver the whole night through" ή μπάντα κάνει μία παύση και ο Cobain μοιάζει να βρίσκεται σε άλλη διάσταση, στιγμιαία ανοίγει τα μάτια του που είναι πιο γαλάζια από ποτέ, αφήνει έναν απόκοσμο αναστεναγμό, κοιτάζει σε ένα άγνωστο σε μας κενό και επιστρέφει στο φινάλε του τραγουδιού.
Η εμφάνιση των Nirvana στα Unplugged Sessions του MTV την 18η Νοεμβρίου του 1993 ήταν καταδικασμένη να μείνει στην ιστορία. Ο τραγικός θάνατος του Kurt Cobain λίγους μήνες αργότερα, στις 5 Απριλίου του 1994, προσέδωσε σε κείνη τη βραδιά μία έξτρα ιστορικότητα, κάνοντάς τη μνημείο της ροκ μουσικής. Δίκαια. Ο δίσκος κυκλοφόρησε την 1η Νοεμβρίου του 1994 και έκανε πάταγο. Δίκαια.
